De eerste indruk: hoe je direct sympathiek overkomt als spreker

Als we iemand ontmoeten, hebben we over het algemeen binnen enkele seconden ons oordeel over diegene klaar. We vormen de eerste indruk niet alleen snel; we laten hem ook zwaar meewegen. Dat komt door het primacy effect: de eerste informatie die we over iemand ontvangen, heeft een onevenredig grote invloed op onze algemene perceptie van die persoon. ¹

Het is dus cruciaal om een goede eerste indruk te maken. Daarbij spelen verschillende factoren een rol. Niet alleen je woordkeuze, houding of kledingstijl, maar zelfs de mate waarin je met je ogen knippert kan bijdragen aan het oordeel dat anderen in die eerste fase over je vormen.

De kracht van een goede eerste indruk

Als je spreekt in het openbaar, sta je bloot aan diezelfde genadeloze oordeelsvorming. Je kunt jezelf dan ook kwetsbaar voelen als je tegenover een zaal vol priemende blikken staat. De uitdaging is om die kwetsbaarheid in je voordeel te gebruiken.

Als spreker wil je zo snel mogelijk je ethos bewerkstelligen: je publiek moet je beschouwen als deskundig, betrouwbaar en sympathiek. Als daarin slaagt, vergroot je de kans dat je publiek zich betrokken voelt en zich openstelt voor wat je te vertellen hebt. Er hangt dus nogal wat af van de eerste indruk die je maakt.

Hoe je direct sympathiek overkomt op het podium 

Om een goede eerste indruk te wekken op het podium, zijn er meerdere factoren om rekening mee te houden. Daarbij is vertrouwen steeds de sleutel. ² Wij geven je zeven tips die je daarbij kunnen helpen.

Tip 1. Let op je lichaamstaal

Uit onderzoek blijkt dat je als spreker overtuigender overkomt als je een open, zelfverzekerde houding aanneemt. Ook krachtige gebaren kunnen bijdragen aan je geloofwaardigheid – zeker als ze aansluiten bij de woorden die je uitspreekt. Dat laatste heeft te maken met het principe van congruente communicatie.

Tip 2. Straal authenticiteit uit 

Zoals retoricadeskundige Marijn Moerman in deze podcast aangeeft: in onze tijd hechten we meer waarde dan ooit aan authenticiteit. Je toehoorders willen voelen dat je meent wat je zegt. Straal als spreker dus oprechtheid uit om vertrouwen op te wekken bij je toehoorders. 

Tip 3. Maak oogcontact met je publiek 

Oogcontact is een krachtige manier om verbinding te maken met je publiek. Je geeft ermee je toehoorders het gevoel dat ze gezien en gewaardeerd worden. Als je dit vanaf het begin actief doet, kan dat een positieve invloed hebben op de eerste indruk die je publiek van je krijgt. Oogcontact draagt namelijk ook bij aan de openheid die je uitstraalt.

Tip 4. Glimlach af en toe

Een simpele glimlach kan een positief effect hebben. Het is niet alleen een eenvoudige manier om een goede eerste indruk te wekken, maar ook om je publiek op zijn gemak te stellen. Je straalt er vriendelijkheid en benaderbaarheid mee uit en het kan je helpen de toon van je presentatie licht en toegankelijk te houden.

Tip 5. Gebruik je stem in je voordeel 

Ook je stemgebruik kan bijdragen aan een goede eerste indruk. We zijn bijvoorbeeld geneigd stemmen op hun klank en diepte te beoordelen. Daarnaast dragen het volume, de snelheid en de pauzes bij aan het beeld dat anderen van je vormen. Bovendien kun je met je stem de aandacht van je publiek vasthouden en je boodschap kracht bijzetten.

Tip 6. Kies de juiste kleding

Hoe je jezelf kleedt, zegt veel over wie je bent. Althans, het zegt veel over wie je lijkt te zijn. Met je kledingkeuze kun je niet alleen je uitstraling beïnvloeden, maar ook fysieke kenmerken benadrukken of juist verhullen. Wat je aantrekt, kan dan ook een grote invloed hebben op de eerste indruk die je maakt. Kies bij voorkeur kleding die past bij de setting, bijdraagt aan je boodschap, je persoonlijkheid versterkt.

Tip 7. Vertel een persoonlijk verhaal

Storytelling is een effectief middel om een connectie op te bouwen met je publiek. Als je bereid bent om een persoonlijk verhaal te vertellen waar de toehoorders zich in kunnen herkennen, kun je daarmee een blijvende positieve indruk achterlaten op je publiek. Begin je presentatie dus met een kort verhaaltje of een anekdote, liefst een waaruit blijkt dat jij ook maar een mens bent. Zo geef je het publiek de kans om zich met je te identificeren.

Investeer jij in een goede eerste indruk? 

Het kost de nodige inspanning om als spreker een positieve eerste indruk te wekken. Als je daarin slaagt, kan het je grote voordelen opleveren. Toehoorders zijn nu eenmaal geneigd meer waarde te hechten aan een spreker van wie ze een positief beeld hebben. Mocht je dus bereid zijn te investeren in de manier waarop je overkomt op anderen, zul je op termijn merken dat de investering zich terugbetaalt.

1. Stangor, C. Principles of Social Psychology. College Park: University of Maryland, h. 5.1.6, geraadpleegd op 28 september 2023. ↩︎
2. Erika N. Carlson, R. Michael Furr, and Simine Vazire (2010). ‘Do We Know the First Impressions We Make? Evidence for Idiographic Meta-Accuracy and Calibration of First Impressions‘. Social Psychological and Personality Science, p. 94: ↩︎