In Words like Loaded Pistols bespreekt journalist Sam Leith de retorische principes die ten grondslag liggen aan effectief taalgebruik. 1 Hij beschrijft hoe wereldberoemde sprekers hun woorden als wapens gebruiken, bijvoorbeeld door hun betoog goed op te bouwen, door helder te argumenteren en door met emotie en gevoel voor stijl te spreken.
Gebruik je woorden als wapens om te overtuigen
Leith is niet de enige die de kracht van taal op waarde schat. Ook de Amerikaanse communicatieconsultant dr. Frank Luntz weet hoe woorden als wapens kunnen dienen: hij hielp de republikeinse partij jarenlang om onderwerpen op een krachtige manier te framen, bijvoorbeeld door het begrip opwarming van de aarde te vervangen door de neutrale term klimaatverandering. In zijn boek Words That Work uit 2007 vertelt hij welke technieken je kunt toepassen om anderen te overtuigen met je woorden. 2 Hieronder gaan wij in op vijf van die technieken.
1. Stem je boodschap af op je doelgroep
Als spreker heb je maar één missie: je boodschap overbrengen op je toehoorders. Om daarin te slagen is het cruciaal om helder voor ogen te hebben wat je wilt zeggen en hoe je dat onder woorden brengt. Begin daarom door de kernboodschap van je presentatie te formuleren. Die bestaat uit drie elementen: het doel, de doelgroep en het resultaat. Om het resultaat te bereiken, moet je de boodschap scherp afstemmen op de doelgroep. Je moet weten wie je voor je hebt zitten en waarom die mensen daar zijn. Ook wil je weten voor welk taalgebruik ze gevoelig zijn en wat ze van jou als spreker verwachten, zodat je een connectie met ze kunt opbouwen. Dat draagt allemaal bij aan je geloofwaardigheid – en dus aan je overtuigingskracht.
2. Praat helder, simpel en gestructureerd
Als je in staat bent om complexe materie eenvoudig onder woorden te brengen, draagt dat bij aan je ethos. Het publiek gelooft dat jij de expert bent omdat je boven de stof staat en omdat ze je kunnen volgen. Helder spreken hangt dus samen met het niveau van je doelgroep. Als je voor vakgenoten staat hoef je minder context te geven en kun je jargon gebruiken. Spreek je voor een zaal vol leken? Dan is het slimmer je verhaal in gewonemensentaal onder woorden te brengen en eventuele vaktermen toe te lichten met voorbeelden. Het werkt ook als je gestructureerd spreekt. Begin dus bij het begin, dien concepten een voor een toe en gebruik waar nodig beeldende taal.
3. Spreek de verbeelding en zintuigen aan
Met je taalgebruik kun je fysieke reacties opwekken bij je publiek. 3 Dat werkt vooral als je beeldend spreekt en woorden kiest die een beroep doen op zintuiglijke ervaringen, dus die te maken hebben met proeven, voelen, horen, enzovoorts. Een ander voordeel is dat je op die manier je verhaal tot leven brengt, waardoor het voor jezelf ook makkelijker is om het met overtuiging te vertellen. Je gebruikt in dat geval letterlijk je woorden als wapens: je raakt het publiek met wat je zegt door de manier waarop je het zegt.
4. Richt je op de emoties van je doelgroep
De retorische driehoek bestaat uit drie elementen: ethos, logos en pathos. Je overtuigt met je karakter, met je argumentatie en met het gevoel dat je opwekt bij het publiek. Hoewel beïnvloeden met emoties een slechte naam heeft, is het een legitieme manier om je publiek te overtuigen. Je kunt bijvoorbeeld inspelen op de verontwaardiging die je toehoorders toch al voelen, maar je kunt ze ook enthousiasmeren om zich in te zetten voor een goede zaak. Als je beseft dat iedereen pathos inzet om zijn of haar doel te bereiken, hoef je jezelf er niet bezwaard over te voelen als jij je ook van dat wapen bedient. 4
5. Maak gebruik van de kracht van verrassing
Luntz stelt dat je mensen moet meenemen in je gedachtegang voordat je ze kunt verrassen. Verrassing is namelijk een spel met verwachtingen. De meeste mensen ervaren spanning wanneer ze in een situatie belanden die ze onzeker maakt. Op dat moment hebben ze de neiging de afloop te voorspellen en zich erop voor te bereiden dat die voorspelling uitkomt. 5 Pas zodra je de toehoorders in die mindstate hebt gebracht, ben je in staat ze te verrassen met een onverwachte uitkomst.
Gebruik jij je woorden als wapens?
Je kunt als spreker je woorden gebruiken als wapens om anderen mee te overtuigen. Bovenal is het van belang om je bewust te zijn van de doelgroep, zodat je de juiste toonzetting te kiezen en de gewenste emoties bij je toehoorders kunt opwekken.
BRONNEN
- Leith, S. (2011). Words like Loaded Pistols. New York: Basic Books.
- Luntz, F. (2007). Words That Work: It’s Not What You Say, It’s What People Hear. New York: Hyperion.
- Hauk, O., Johnsrude, I. & Pulvermüller, F. (2004). ‘Somatotopic representation of action words in human motor and premotor cortex’, Neuron, vol 41, p. 301-307, geraadpleegd op 20 februari 2022.
- Jong, J. de, Pieper, C. en Rademaker, P. (2015). Beïnvloeden met emoties. Pathos en retorica. Amsterdam: Amsterdam University Press, p. 242.
- Lehne, M. & Koelsch, S. (2015). ‘Toward a general psychological model of tension and suspense’, Frontiers in Psychology, vol. 6, p. 6-7, geraadpleegd op 20 februari 2021.
