Sinds de coronacrisis is onze non-verbale communicatie in een ander daglicht komen te staan. Doordat we meer zijn gaan videobellen, zetten we onze presentatievaardigheden op een andere manier in. We brengen onze boodschap nog steeds over op grote groepen mensen, maar krijgen minder directe feedback op onze bewegingen. We zijn dus afhankelijker van ons stemgebruik als we anderen willen beïnvloeden. Gelukkig blijkt uit een onderzoek uit 2020 dat onze lichaamstaal niet alleen te zien, maar ook te horen is. ¹

Lichaamstaal horen? Hoe dan?

De onderzoekers ontdekten dat de toonhoogte en het volume van de stem veranderen door de beweging van armen en handen. Daarbij ontstaan trillingen in het lichaam, onder meer in de longen, van waaruit ze de stem beïnvloeden. Daarnaast gebruiken we spieren rondom onze longen om onze armen en handen te bewegen. Die spieren hebben ook invloed op de stem vanwege de druk die ze uitoefenen op de longen. Het gevolg is dat mensen die hun armen en handen bewegen harder en hoger praten – en dat kunnen luisteraars horen. ²

Bewegingen nabootsen op gehoor

Voor het experiment moesten drie mannen en vrouwen een monotone toon aanslaan terwijl ze arm- en handbewegingen maakten. Daarna beluisterden dertig proefpersonen de opnames. De luisteraars konden op basis van wat ze hoorden vrij nauwkeurig meebewegen met de gebaren van de sprekers. Opvallend genoeg waren ze in staat om zowel de bewegingssnelheid als de positie van de handen of armen waar te nemen. ³

Een nauwe verwantschap tussen spraak en gebaren

“Wanneer wij een stem horen, horen we letterlijk aspecten van het hele lichaam van een mens”, zegt een van de onderzoekers. We zijn dus in staat om lichaamstaal te horen als we bijvoorbeeld met iemand telefoneren. De gedachte dat we gebaren vooral gebruiken om iets uit te beelden of aan te wijzen, komt daarmee op losse schroeven te staan. Volgens de onderzoekers draagt deze studie bij aan het inzicht dat er een nauwe relatie is tussen spraak en gebaren. “Handgebaren zijn misschien wel ontstaan om stemgeluid te ondersteunen.” ⁴

Ben jij je bewust van je lichaamstaal?

Volgens de wetenschappers kan dit onderzoek onder meer bijdragen aan de wijze waarop we technische hulpmiddelen leren om taal te herkennen. Het heeft ook gevolgen voor de manier waarop we spreken in het openbaar – zeker nu de functie van non-verbale communicatie langzaam maar zeker lijkt te veranderen.

1. Pouw, W., Paxton, A., Harrison, S.J. en Dixon, J.A. (2020). ‘Acoustic information about upper limb movement in voicing‘, PNAS, jaargang 117, vol. 21, p. 11364-11367, geraadpleegd op 15 juni 2020.
2. z.a. (2020). ‘Lichaamstaal is niet alleen te zien, maar ook te horen‘, Radboud Recharge. Geraadpleegd op 15 juni 2020.
3. z.a. (2020). ‘Lichaamstaal is niet alleen te zien, maar ook te horen‘, Radboud Recharge. Geraadpleegd op 15 juni 2020.
4. z.a. (2020). ‘Lichaamstaal is niet alleen te zien, maar ook te horen‘, Radboud Recharge. Geraadpleegd op 15 juni 2020.