Als je een boodschap wilt overbrengen, is het essentieel om contact te maken met degenen die tegenover je zitten. Werken met groepen is dan ook een kernactiviteit voor jou als spreker, zeker als het je doel is om te informeren of te instrueren. In ons informatietijdperk is aandacht een schaars goed. Als je anderen geboeid wilt houden is interactie een sleutelwoord. Dat geldt ook voor jou als professionele spreker. Je wilt een boodschap overbrengen op je toehoorders en dat kun je bereiken door ze bij je verhaal te betrekken. Zeker als je langere presentaties geeft of educatieve bijeenkomsten organiseert, is het cruciaal om te kunnen werken met groepen.
Activerend werken met groepen
Werkvormen kunnen veel verschillende doelen dienen. Je kunt ze in iedere fase van een activerende bijeenkomst inzetten – dus om de deelnemers te activeren, om theorie te behandelen, om een groep aan het werk te zetten en om te reflecteren. Hieronder vind je acht activerende werkvormen om als professionele spreker of kennisprofessional effectief te werken met groepen.
1. Momentopnames maken (ijsbreker)
Type: kennismaken en interactie creëren
Duur: 5 tot 10 minuten
Deelnemers: minimaal 3
Benodigdheden: chat
Je kunt er tegenwoordig van uitgaan dat mensen een smartphone in hun bezit hebben. Deze ijsbreker is bedoeld om een sessie luchtig te beginnen. Geef de deelnemers de opdracht voorafgaand aan de sessie de ruimte te fotograferen waar ze de sessie volgen. Je kunt specifiekere instructies geven, bijvoorbeeld om te focussen op een vreemd object of om een selfie te maken waarmee ze hun gemoedstoestand weergeven. Als de sessie begint, vraag je de deelnemers hun foto’s in de chat te zetten. Daarna geef je ze een voor een de beurt iets over de foto te vertellen. Je kunt deze werkvorm ook op andere momenten inzetten, bijvoorbeeld na de lunchpauze of tijdens een korte onderbreking.
2. Twee waarheden, één leugen (ijsbreker)
Type: kennismaken en interactie creëren
Duur: 10 tot 20 minuten
Deelnemers: minimaal 3
Benodigdheden: chat of breakout room
Deze werkvorm is ideaal als vervanging van een standaard voorstelrondje. Alle deelnemers krijgen een minuut of twee de tijd om drie stellingen over zichzelf te bedenken. Daarvan moeten er twee waar en één onwaar zijn. Ze kunnen de stellingen in de chat zetten. Je kunt de betreffende deelnemer ook in de spotlight zetten met de opdracht om de stellingen met de groep te delen. De overige deelnemers raden een voor een wat de leugen is. Als iedereen heeft geraden, onthult de deelnemer in kwestie de leugen en vertelt kort iets over de stellingen die waar zijn. Bij grotere groepen kun je een competitie-element aan deze werkvorm toevoegen: degene die de meeste leugens goed raadt, wint het spelletje.
3. Doelgericht associëren
Doel: voorkennis activeren
Duur: 15-25 minuten
Deelnemers: minimaal 2 per groepje
Benodigdheden: breakout rooms en brainstormsoftware
Als je voorkennis van een groep wilt activeren, kun je ze doelgericht laten associëren. Maak groepjes van maximaal vier deelnemers. Geef ze de opdracht om vrijelijk te associëren bij het kernwoord van de sessie. Laat ze een lijstje of een mindmap maken. Na een paar minuten komen de groepjes terug en presenteren ze de opbrengst plenair. Jij kiest de termen eruit die het belangrijkst zijn voor je sessie. Kies één term voor elk groepje, waar ze in ronde twee weer associaties bij gaan bedenken. Na een paar minuten presenteren ze de opbrengst opnieuw. Dit is een ideale manier van werken met groepen: voordat je een woord hebt gezegd, hebben de deelnemers al op verschillende niveaus over de inhoud van de sessie nagedacht. Dit kun je nog een derde ronde herhalen, afhankelijk van de groepsgrootte en de complexiteit van het onderwerp.
4. Werken in expertgroepjes
Doel: kennis toepassen
Duur: 15 minuten
Deelnemers: minimaal 6 (twee drietallen)
Benodigdheden: breakout rooms
Werken met groepen staat in sommige gevallen gelijk aan werken in groepen. Dat geldt ook voor deze werkvorm. Bedenk drie vragen over het onderwerp van je sessie en geef die mee aan elk drietal. In dat drietal ontfermt elke deelnemer zich over één vraag. Dat is de expert op het vlak van die vraag. Als hij of zij het antwoord heeft gevonden, presenteert hij of zij dat aan de overigen. Ook de andere twee experts doen dit, zodat de hele groep expert wordt voor de hele opdracht. Vervolgens gaan de drietallen onder jouw begeleiding plenair met elkaar in overleg over de antwoorden op de vragen. Om de spanning te vergroten kun je dit ook in debatvorm laten plaatsvinden. 1
5. Denken, delen, uitwisselen
Doel: kennis toepassen
Duur: 15 minuten
Deelnemers: minimaal 6 (twee drietallen)
Benodigdheden: breakout rooms en chat
Ook deze manier van werken met groepen vindt plaats door de deelnemers in groepjes tot een resultaat te laten komen. Maak drietallen en geef ieder lid van het drietal een of meerdere vragen mee. Vervolgens gaan ze allemaal aan de slag om hun vragen op te lossen. Eerst delen ze de oplossing met de andere groepsleden, die controleren of de antwoorden kloppen. Dan krijgen de drietallen plenair de kans om de antwoorden voor te leggen aan de rest van de groep en aan jou als begeleider. 2
6. Samenvatten in beelden
Type: reflecteren
Duur: 5 tot 10 minuten
Deelnemers: minimaal 3
Benodigdheden: chat (of Padlet, Mentimeter of Miro)
Aan het eind van een sessie is het prettig te weten wat de deelnemers ervan hebben opgestoken. Geef ze de opdracht afbeeldingen te googelen waarmee ze de behandelde stof samenvatten. Laat ze de afbeeldingen delen in de chat of maak gebruik van een digitale tool om de afbeeldingen te verzamelen. Geef daarna een aantal deelnemers de beurt om uit te leggen waarom ze voor dat plaatje hebben gekozen. Als je weinig tijd hebt kun je de plaatjes bij wijze van samenvatting zelf duiden.
7. De waarheid achterhalen
Type: samenwerken
Duur: minimaal 45 minuten
Deelnemers: minimaal 9 (drie drietallen)
Benodigdheden: breakout rooms en chat
Een effectieve manier om te werken met groepen is het detectivespel. De deelnemers gaan te werk in groepjes van minimaal drie personen. Eén drietal is de jury. De andere drietallen zijn de detectiveteams. De jury krijgt een tekst te lezen die aansluit bij het onderwerp van je sessie. Ondertussen geef je de detectiveteams de opdracht om een lijst met vragen voor te bereiden over de tekst (die ze dus nog niet kennen). Ze moeten vragen bedenken waarmee ze zoveel mogelijk informatie kunnen achterhalen. Na tien minuten krijgt team 1 vijf minuten de tijd om de jury te ondervragen. Je hebt de jury de opdracht gegeven om gesloten vragen met ‘ja’ en ‘nee’ te beantwoorden, suggestieve vragen te ontwijken of te beantwoorden met ‘misschien’ en open vragen uitgebreid te beantwoorden. Als team 1 klaar is, stel jij een aantal vragen over de tekst. Per goed beantwoorde vraag krijgt het team een punt. Daarna doe je hetzelfde met de overige teams. Als alle teams aan de beurt zijn geweest, roep je iedereen bij elkaar. Je vraagt de jury uit te leggen welke instructies ze hadden gekregen, deelt de score en roept de winnaar uit. Bij een gelijkspel kent de jury een bonuspunt toe aan het team dat het beste samenwerkte.
8. De online speurtocht
Type: samenwerken
Duur: minimaal 45 minuten
Deelnemers: minimaal 9 (drie drietallen)
Benodigdheden: breakout rooms
Maak drie Word-documenten. Elk document bevat een link naar een website die te maken heeft met je onderwerp. Bedenk per document ten minste drie vragen die te beantwoorden zijn met informatie op de website, bijvoorbeeld één over de voorpagina, één over de makers en een zoekvraag. Het eerste document is openbaar beschikbaar. Het tweede en derde document beveilig je met een wachtwoord. De antwoorden uit document 1 vormen samen het wachtwoord voor document 2, terwijl de antwoorden uit document 2 het wachtwoord voor document 3 vormen. Om ervoor te zorgen dat er niets misgaat, geef je de instructies om de wachtwoorden aan elkaar en geheel in hoofdletters te schrijven. Maak drietallen en deel document 1 uit. Eén persoon is de coördinator. Die ontvangt de documenten, verdeelt de vragen onder de groepsgenoten en verzamelt de antwoorden. De anderen gaan op zoek naar de antwoorden. De winst gaat naar het drietal dat als eerste alle vragen heeft beantwoord. Om het spannender te maken, kun je een deadline instellen. Je kunt deze speurtocht ook uitbreiden met meerdere documenten of uitspreiden over meerdere sessies waarin je wilt werken met groepen.
Weet jij hoe je effectief kunt werken met groepen?
Werken met groepen vergt voorbereiding, oefening en geduld. Als jij erin slaagt als moderne spreker de groep aan het werk te zetten, is de kans groot dat je jouw boodschap met impact weet over te brengen op anderen.
