Wie zich in presenteren verdiept, stuit op een grote diversiteit aan vaktermen. De Presenteerschool licht deze vaktaal kort en krachtig toe met behulp van woordenboeken en vakinhoudelijke bronnen. Vandaag staat het begrip dictie centraal.

Dictie: waar verwijst het naar?

Volgens de Dikke Van Dale heeft het begrip dictie twee nagenoeg gelijke betekenissen. Allereerst staat het voor de wijze waarop we iets uitspreken of voordragen. In bredere zin slaat het op de manier waar­op we ‘ge­dach­ten en ge­waar­wor­din­gen in woor­den’ uit­drukken. In de tweede betekenis gaat het niet alleen om de techniek van het uitspreken, maar ook om de manier waarop we een boodschap formuleren.

Waarom gebruiken we dictie in plaats van uitspraak? Vanwege de gevoelswaarde van het woord. Bij dictie denken we vooral aan personen die vakmatig spreken. Dat heeft te maken met de bredere betekenis die we bespraken. Als je uitspraak in orde is, spreek je helder en ben je goed verstaanbaar voor anderen. Als je ook je dictie onder de knie hebt, weet je hoe je jouw boodschap overtuigend uitdraagt.

Waar komt de term vandaan?

In het Etymologisch woordenboek uit 1997, samengesteld door de neerlandici Pieter Arie van Veen en Nicoline van der Sijs, staat dat dictie in 1778 vanuit het Frans in het Nederlands terecht is gekomen. ¹ Eerst droeg dictie alleen de betekenis van ‘stijl’. Een eeuw later betekende het ook ‘zegging’, dus de manier van zeggen. Van Veen en Van der Sijs vermoeden dat het woord is ontstaan is uit het Latijnse werkwoord dicere dat ‘zeggen’ betekent.

Dit vermoeden wordt bevestigd in het vierdelige Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, waar ook Van der Sijs aan meewerkt. ² Een paar jaar later, in 2010, oppert diezelfde Van der Sijs echter dat de term verwant is aan het Indonesische woord diksi, dat eveneens ‘zegging’ betekent. ³ Dictie heeft hoe dan ook een bijzondere weg afgelegd voordat het in het Nederlands terechtkwam.

Waarom is deze term belangrijk?

Professionele sprekers die hun spreektechniek willen verbeteren, doen er goed aan niet alleen te letten op hun uitspraak, maar ook op hun dictie. Ze moeten enerzijds helder en verstaanbaar zijn. Anderzijds moeten hun formuleringen kloppen en geloofwaardig overkomen op anderen. Om dat te bereiken moeten ze onder meer aandacht besteden aan de melodie, het ritme en de articulatie. Hoe beter je die aspecten onder controle hebt, des te sterker je anderen met je manier van spreken kunt beïnvloeden.

Dictie: spreek jij overtuigend?

Je dictie is van invloed op de mate waarin een publiek jouw presentatie als prettig ervaart. Zorg er dus voor dat je dit aspect van je verbale communicatie onder de knie krijgt voordat je als spreker het podium betreedt.

1. Veen, P.A.F. van en Sijs, N. van der (1997). Etymologisch woordenboek: de herkomst van onze woorden. Utrecht: Van Dale Lexicografie.
2. M. Philippa, Debrabandere, F., Quak, A., Schoonheim, T. en Sijs, N. van der (2003-2009). Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, 4 delen, Amsterdam: Amsterdam University Press.
3. Sijs, N. van der (2010). Nederlandse woorden wereldwijd. Den Haag: Bim Media.