Weten hoe je een verkiezingsdebat wint? Luister deze podcast

Betrouwbare Bronnen is een podcast waarin host Jaap Jansen de politiek bespreekt, vaak samen met sidekick PG Kroeger. Naar aanleiding van de aanstaande lijsttrekkersdebatten voeren ze in deze aflevering een gesprek met een debat-expert over de geschiedenis van het verkiezingsdebat. ¹

Het verkiezingsdebat als professioneel gesprek

In de podcast komen strategieën aan de orde een verkiezingsdebat te winnen. Die strategieën hebben onder meer te maken met framing, profilering en personal branding. Ze zijn dus ook waardevol voor professionals die niet in de politiek zitten en niet vakmatig twistgesprekken met anderen voeren. Wij zetten drie belangrijke lessen uit het gesprek, dat je hieronder kunt beluisteren, voor jou op een rij.

Drie overtuigingsmiddelen

Volgens de klassieke retorica kunnen sprekers drie middelen inzetten om hun boodschap overtuigend over te brengen: ethos, pathos en logos. Oftewel: kom je betrouwbaar over, raak je de juiste snaar bij je toehoorders en is je verhaal geloofwaardig opgebouwd? Het draait in elke communicatieve situatie om deze drie vragen – of het nu gaat om een presentatie voor een volle zaal, een discussie met collega’s of een betoog tijdens een overleg.

Les 1: frame jezelf en je boodschap positief

Met een frame kun je de emoties van het publiek subtiel bespelen, zowel positief als negatief. Volgens D66-lijsttrekker Sigrid Kaag is het na tien jaar Rutte bijvoorbeeld tijd voor ‘nieuw leiderschap’. Zij had ook kunnen stellen dat de premier ‘tien jaar te lang aan de macht is geweest’. Daarmee zou ze het risico lopen zeurderig over te komen en zou ze Rutte onbedoeld in de spotlights zetten. Met haar keuze voor ‘nieuw leiderschap’ kleurt ze de werkelijkheid met een positieve term die op haarzelf betrekking heeft. Dat positieve beeld blijft hangen bij de toehoorders.

Les 2: blijf dicht bij je eigen profiel en draag dat uit

Authenticiteit is essentieel voor een krachtig profiel en een dito personal brand. Voormalig PvdA-lijsttrekker Samsom betoogde tijdens een verkiezingsdebat in 2011 dat hij ‘het eerlijke verhaal’ wil vertellen. Het betoog leverde hem veel zetels op. De reden voor zijn succes? “De boodschap past bij de boodschapper,” stelt men in de podcast vast. Dat gold juist niet voor Samsoms voorganger bij de PvdA, Job Cohen. Die moest een overtuigend verhaal over de economie aan de kiezer overbrengen, terwijl hij op dat gebied niet sterk was. Het pakte totaal verkeerd uit, omdat Cohen niet geloofwaardig overkwam.

Les 3: communiceer voortdurend dezelfde boodschap

Herkenbaarheid is van doorslaggevend belang voor een spreker die zichzelf wil profileren. Dat is een van de grote krachten van Mark Rutte, over wie in de podcast wordt gezegd dat hij “een soort Unoxworst” is, omdat je precies weet wat je krijgt. Dat is misschien niet zo interessant tijdens een verkiezingsdebat, maar het werkt wel in zijn voordeel: veel kiezers zijn op zoek naar zekerheid en vastigheid. Als je stemt op Rutte weet je precies waar je aan toe bent. Je komt dus nooit voor verrassingen te staan.

Pas jij deze politieke lessen toe als professional?

Politici gebruiken continu retorische middelen om iets te bewerkstelligen bij het publiek. Ook jij kunt die technieken als professional toepassen. Wil jij klanten, collega’s en leidinggevenden effectief beïnvloeden? Gebruik positieve frames, blijf dicht bij jezelf en communiceer coherent.

1. Jansen, J. (2021). ‘Verkiezingsdebatten: hoe je wint of verliest‘, geraadpleegd op 28 februari 2021.