Astrid Elburg werd geboren in 1958 in Suriname, kwam op haar zestiende naar Nederland en woont sinds 1981 in Amsterdam. In 2014 omschreef interviewer Harry Slinger haar als een levenskunstenaar. 1 Hoewel ze daar niet volmondig in meegaat, heeft ze zonder meer een veelzijdige persoonlijkheid. Ze is niet alleen actief als adviseur, toezichthouder en bestuurder, maar ook als docent en coach. Bovendien heeft ze twee boeken geschreven, één over persoonlijke ontwikkeling en één over leiderschap.
Astrid Elburg over gezien worden als mens
In 2018 gaf Astrid Elburg een Brainwash Talk waarin ze onder meer uitlegt hoe belangrijk het is om als mens gezien te worden. Hieronder analyseren we haar presentatie op grond van vijf criteria: presence, taalgebruik, voordracht, structuur en interactie.
Presence
De grote kracht van Astrid Elburg schuilt in haar presence. Ze positioneert zich stevig midden op het podium, beweegt kalm en spreekt haar zinnen krachtig uit. Met haar aanwezigheid houdt ze de aandacht feilloos op zich gevestigd. Het resultaat mag er zijn: de zaal luistert muisstil terwijl ze haar verhaal deelt.
Een bekende valkuil van sprekers die een tekst uit het hoofd hebben geleerd, is dat ze te snel gaan spreken – alsof ze zo vlug mogelijk de eindstreep willen halen. Ook komen ze vaak over alsof ze een script afdraaien. Dat geldt niet voor Elburg. Hoewel haar presentatie gebaseerd is op een ingestudeerde tekst, blijft ze nadenken, let ze goed op haar timing en verkondigt ze haar boodschap met overgave.
Taalgebruik
Astrid Elburg spreekt Nederlands van een hoog niveau. Ze kiest treffende woorden, bouwt fraaie zinnen en plaatst rake oneliners. Ook heeft ze een heldere tongval. Soms brengt ze de informatie onnodig complex onder woorden. Zo zegt ze: “Wat mij betreft zijn we als mensen aan vernieuwing toe. Het concept mens, daar zullen we als mensen nog een keertje naar moeten kijken.” Die boodschap zou je eenvoudiger kunnen verpakken: “Het concept mens is aan vernieuwing toe.” Daarnaast is ze geneigd overbodige informatie te geven. Ze vertelt bijvoorbeeld dat een jongeman afkomstig is uit de Achterhoek, terwijl die afkomst geen rol speelt in het verhaal. Dit zijn details, maar die bepalen wel hoe krachtig een boodschap overkomt.
Voordracht
Over het begin van de presentatie valt veel te zeggen: “I have a dream. Herkent u deze speech?” Die verwijzing kun je clichématig of juist krachtig noemen. Ook kun je het beschouwen als een onhandig gestelde vraag (met een open vraag geef je immers de regie uit handen) of juist als een bewust toegepaste stijlfiguur (het is duidelijk een retorische vraag).
Hoe het ook zij: met deze opening zet Astrid Elburg de toon voor de rest van de talk. Die is opgebouwd rondom drie historische figuren die haar hebben geïnspireerd. Is het origineel om deze mannen aan te halen? Nee. Is het effectief? Waarschijnlijk wel: ze staan symbool voor de boodschap die ze probeert te verspreiden. Ze hoeft hun namen slechts te noemen om aan te geven waar ze het over wil hebben.
Structuur
Het verhaal bevat een schat aan ideeën. Het beweegt zich van zichtbaarheid naar opofferingsgezindheid en van menselijkheid naar persoonlijke inspiratiebronnen. Tegelijkertijd is de structuur voor verbetering vatbaar. Hoewel die onderwerpen aan elkaar raken, ontbreekt het in deze talk aan structuuraanduiders, zoals overgangszinnen. Als toeschouwer voel je aan waar de spreker heen wil, maar is het lastig om navertellen welk punt ze eigenlijk wilde maken.
Astrid Elburg had dit kunnen voorkomen door de kernboodschap helderder te formuleren, de presentatie cyclisch te structureren en in het slot een korte samenvatting te verwerken. Uit onderzoek blijkt dat vooral dit laatste element effectief is: het zorgt ervoor dat een publiek de boodschap beter begrijpt én beter onthoudt. 2
Interactie
Op twee momenten zoekt Astrid Elburg bewust de interactie op met het publiek, dat ingetogen reageert op haar vragen. Dat doet ze op een prettige manier: ze maakt oogcontact en glimlacht lichtjes. Het is alleen de vraag wat ze hiermee wil bereiken: wil ze het publiek betrekken bij haar verhaal of is ze daadwerkelijk op zoek naar een antwoord? In het laatste geval is het verstandiger om de interactie te regisseren, bijvoorbeeld aan de hand van een digitale tool of een activerende werkvorm.
Deze context leent zich echter niet voor dergelijke interventies. Een Brainwash Talk is een presentatie waarin je als spreker ongeveer een kwartier de tijd krijgt om je punt te maken. Het lijkt dan ook verstandiger om de interactie te bewaren voor een setting waarin je gemakkelijker in contact kan treden met het publiek, zoals in een collegezaal.
Conclusie
Astrid Elburg wekt een krachtige indruk en houdt het publiek van begin tot eind geboeid. Dat doet ze ogenschijnlijk moeiteloos, mede dankzij haar charisma en haar stemgebruik. Waarschijnlijk zou haar presentatie nog meer impact hebben als ze iets simpeler zou formuleren en duidelijker naar één punt toe zou werken.
Behoefte aan meer besprekingen? Lees deze analyse van Raki Ap!
BRONNEN
- Slinger, H. en A. Elburg (2014). ‘Harry Slinger in gesprek met Astrid Elburg‘, Cafe Weltschmerz, geraadpleegd op 22 november 2021.
- Kuenen, J. en M. Wackers (2012). Presenteren: wat werkt echt en wat echt niet? Onderbouwde adviezen over presentatietechnieken. Amersfoort: Communicatiereeks, p. 133.
