Vijf improvisatie-oefeningen voor professionele sprekers

Improviseren is een essentiële vaardigheid voor professionele sprekers. Als je weleens voor groepen staat, weet je dat je vaak moet omgaan met situaties waar je niet op had gerekend. Vind je dat moeilijk? Er zijn verschillende improvisatie-oefeningen om je improvisatievermogen te vergroten.

Als je goed kunt improviseren, helpt je dat om ontspannen voor groepen te staan. Sommige sprekers gaan beter om met onverwachte situaties dan andere. Toch is improviseren niet alleen een kwestie van aanleg. Je kunt bijvoorbeeld technieken toepassen als je spontaan moet reageren. Ook kun je improvisatie-oefeningen doen om sneller te leren denken, meer rust te nemen en bewuster voor een groep te staan.

Improvisatie-oefeningen om je zelfvertrouwen te vergroten

Improvisatie-oefeningen kunnen je helpen je presentatievaardigheden te ontwikkelen. Hoe sterker je presence als je voor een groep staat, des te meer zelfvertrouwen je uitstraalt op je publiek. Hieronder bespreken we vijf improvisatie-oefeningen. Voor al deze oefeningen geldt dat je ze het beste met minimaal twee personen kunt doen.

Oefening 1: vreemde voorwerpen pitchen

Surf naar Google, DuckDuckGo of een andere zoekmachine, typ ‘vreemde voorwerpen’ in de zoekbalk en klik op Afbeeldingen. In beeld verschijnen tientallen voorwerpen waarvan je het merendeel waarschijnlijk niet herkent. Selecteer een van de afbeeldingen, neem 30 seconden de tijd om je voor te bereiden en geef dan een pitch van 1 minuut over het voorwerp. Het is de bedoeling dat je het voorwerp probeert te verkopen aan je publiek. 

Improvisatie-oefeningen als deze helpen je om je overtuigingskracht te ontwikkelen. Verder leer je ter plekke de juiste woorden te kiezen, rust te nemen en structuur aan te brengen. Je kunt bijvoorbeeld proberen de AIDA-structuur te volgen. Als je het moeilijker wilt maken, kun je daar de vier P’s van een overtuigende pitch aan toevoegen.

Oefening 2: dobbelen om te spreken

Voor deze oefening heb je een dobbelsteen nodig. Zet twee kolommen op een bord, een smartboard of een vel papier. Noem de linkerkolom Stellingen en de rechterkolom Doelgroep. In beide kolommen zet je de nummers 1 tot en met 6 onder elkaar en daar schrijf je zes stellingen en zes doelgroepen naast.

Gooi twee keer met de dobbelsteen: de eerste worp bepaalt de stelling en de tweede de doelgroep. Bepaal of je voor of tegen de stelling bent en neem kort de tijd om je presentatie voor te bereiden. Overtuig daarna in een presentatie van ongeveer drie minuten de doelgroep van jouw standpunt. Gaat het je te makkelijk af? Gooi dan nogmaals om een andere doelgroep te kiezen. ¹ Deze oefening helpt je om helder te argumenteren en een standpunt te verdedigen.

Oefening 3: schakelen tussen onderwerpen

Voor deze oefening heb je een stapeltje post-its en een stopwatch nodig. Beschrijf vijftien post-its met een onderwerp, vouw ze dubbel en leg ze op een stapel. Pak de eerste post-it van de stapel en begin over dat onderwerp te presenteren. Na twintig seconden vouw je de volgende post-it open en begin je daarover te spreken, net zolang tot de post-its op zijn. Zorg ervoor dat de overgang tussen de onderwerpen soepel verloopt, bijvoorbeeld door brugzinnetjes in te bouwen.

Deze improvisatie-oefening helpt je snel te denken, vlot te schakelen en te focussen op wat je wilt zeggen in plaats van hoe je het zegt. In een online situatie kun je overigens Padlet of Miro gebruiken. Daarbij zet om de twintig seconden een andere deelnemer een nieuw onderwerp op het het prikbord of canvas. ²

Oefening 4: spreekhoeden opzetten

In 1985 introduceerde de Maltese psycholoog dr. Edward de Bono de zes denkhoeden. ³ Die kun je opzetten om een probleem vanuit een bepaald perspectief te benaderen. Zo focust de drager van de groene hoed op de kansen om er het beste van te maken, terwijl degene met de blauwe hoed de situatie analytisch bekijkt en streeft naar een systematische oplossing. Hetzelfde principe kun je toepassen als spreker.

Voor deze oefening heb je minimaal drie hoofddeksels nodig. Beschrijf van tevoren de rol die bij elke hoed of pet hoort. Vertel daarna je verhaal telkens met een andere pet op. Dat dwingt je steeds opnieuw de juiste woorden te kiezen, de relevante informatie te benadrukken en nieuwe accenten te leggen. Je kunt ook andere improvisatie-oefeningen met de hoeden doen, bijvoorbeeld door per hoed een ander onderwerp of een ander standpunt te kiezen.

Oefening 5: afstemmen op doelgroepen

Voor deze oefeningen heb je een aantal velletjes papier nodig. Daarop schrijf je drie tot vijf doelgroepen. Je geeft een presentatie over een onderwerp waar je vertrouwd mee bent. Na je inleiding houdt iemand in het publiek een blaadje omhoog met daarop een doelgroep geschreven. De spreker richt zich op dat moment expliciet tot die doelgroep, totdat iemand anders een blaadje opsteekt met een nieuwe doelgroep. Doe dit totdat je alle doelgroepen gehad hebt.

In plaats van papiertjes kun je ook de spreekhoeden uit oefening 4 gebruiken om verschillende doelgroepen aan te spreken. Deze improvisatie-oefening helpt je een verhaal vanuit meerdere perspectieven te vertellen. Ook leer je om snel te schakelen, de juiste woorden te kiezen en om details te vermelden of juist achterwege te laten.

Doe jij improvisatie-oefeningen om relaxter te spreken?

Wil jij op je improvisatievermogen leren vertrouwen? Dan kunnen deze vijf improvisatie-oefeningen je helpen om je sterke punten te ontdekken en je zwakke punten te verbeteren.

1. Meulen, M. van der & Strous, J. (2021). Het Presentatiespel. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV, kaart 13 (groen).
2. Meulen, M. van der & Strous, J. (2021). Het Presentatiespel. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV, kaart 14 (groen).
3. Bono, E. de (1985). Six Thinking Hats. Boston: Little Brown and Company.