Goede vragen stellen aan je publiek: hoe doe je dat?

Heb je weleens een communicatietraining bijgewoond? Dan weet je vast dat je tijdens gesprekken open vragen moet stellen om diepgaande informatie te achterhalen. Wanneer je als spreker voor een groep staat, gelden er echter andere regels. Hoe stel je goede vragen aan je publiek? Lees deze blogpost voor het antwoord.

Veel sprekers vinden het belangrijk om interactie te creëren met het publiek, omdat ze het gevoel hebben dat hun boodschap dan beter overkomt. Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt dit gevoel. Uit een studie van drie neurowetenschappers van de Universiteit van Princeton blijkt dat een wisselwerking tussen spreker en luisteraar een gunstig effect heeft op mondelinge communicatievormen, zoals presentaties. Interactie kan een zogenaamde neurale koppeling teweegbrengen, waarmee de luisteraar zijn hersenactiviteit afstemt op die van de spreker. ¹

Een van de eenvoudigste manieren om als spreker interactie te creëren, is door het publiek vragen te stellen. ² Daarmee betrek je de aanwezigen bij je presentatie en dwing je ze om na te denken over wat je te vertellen hebt. Je wilt echter voorkomen dat hun inbreng ten koste gaat van jouw spreektijd. Je moet dus weten hoe je vragen stelt die je presentatie op alle mogelijke manieren ten goede komen.

Bereid je vragen voor. Altijd.

Voordat je kunt leren hoe je op het podium goede vragen stelt, moet je beseffen dat een spontane vraag je in de problemen kan brengen. Dat heeft drie oorzaken. Ten eerste is de kans groot dat zo’n vraag geen duidelijk doel heeft. In dat geval voegt het antwoord waarschijnlijk weinig toe aan je boodschap. Ten tweede is het moeilijk om ter plekke een vraag op een goede manier te formuleren, terwijl een verkeerd gestelde vraag al gauw tot verwarring leidt.

Ten derde loop je het risico dat je door het antwoord verrast wordt. Een spreker die de zaal een vraag voorlegt, geeft de controle uit handen. Hoewel elke presentatie gedijt bij een zekere mate van spontaniteit, is het verstandig om je vragen altijd voor te bereiden. Zo voorkom je dat je publiek de aandacht verliest of dat je zelf met je mond vol tanden komt te staan.

Stel het doel van je vraag vast

Wat is eigenlijk een goede vraag? Dat ligt aan de context. In het geval van een presentatie helpt een vraag je enerzijds om interactie te creëren en anderzijds om je boodschap beter over te brengen. Daarom moeten de vragen die je voorlegt aan je luisteraars altijd een inhoudelijk doel dienen. Als je een talk houdt over de voor- en nadelen van de e-sigaret, kun je aan het publiek vragen wie er weleens één gerookt heeft. Dat is een veilige vraag: mensen hoeven slechts hun hand op te steken.

Als je een pleidooi houdt voor de e-sigaret, kun je ook inventariseren wie de voor- en tegenstanders van e-sigaretten zijn. Die vraag kun je aan het eind van je presentatie nogmaals stellen, zodat de zaal zelf ervaart wat het effect van je presentatie geweest is. Deze opzet is zeer doelgericht: je checkt met je vraag of je boodschap is overgekomen. Het enige risico is dat je niemand hebt weten te overtuigen, maar als je tegen dat gezichtsverlies bestand bent, hoeft dat geen groot probleem te zijn.

Geef je publiek een keuze

Zoals gezegd verschilt een goede vraag tijdens een presentatie van een goede vraag tijdens een gesprek. Je wilt geen open vraag stellen, omdat je dan zeer uitgebreide en onverwachte antwoorden kunt krijgen. Dat geldt vooral voor vragen die met ‘waarom’ en ‘hoe’ beginnen. De vraag “Hoe kijken jullie aan tegen de e-sigaret?” levert althans een veel te genuanceerd antwoord op.

Daarom kun je beter het publiek een kant laten kiezen (“Wie is er voor de e-sigaret?”) of een keuze laten maken (“Denken jullie dat het goede antwoord A of B is?”). Geef daarbij wel duidelijke instructies (“Steek je hand op als je tegen bent!”) en begeleid het proces slim (“Ga staan als je denkt dat het A is!”). Als je meerkeuzevragen wilt stellen, kun je overwegen een digitale quiz in te zetten. Zo kun je van tevoren goede vragen verzinnen. Je kunt een programma als Socrative of Kahoot gebruiken, ervan uitgaande dat alle aanwezigen een smartphone op zak hebben.

Stel nooit een open vraag aan het begin

Open vragen zijn niet verboden. Je kunt best iemand vragen wanneer hij of zij voor het eerst van de e-sigaret hoorde, want dat lokt geen uitgebreid antwoord uit. En als je aan het einde tijd over hebt, kun je toeschouwers ook gerust vragen wat ze het overtuigendste argument uit je presentatie vonden. Op dat moment heb je de boodschap immers al overgebracht en kunnen breedsprakige luisteraars weinig schade meer aanrichten. Stel echter nooit een open vraag aan het begin van je praatje! Daarmee geef je de controle uit handen en het kan veel moeite kosten om die terug te krijgen.

Begin bij het gewenste antwoord

Wil je per se een open vraag stellen? Dan is het verstandig om van tevoren na te denken over het antwoord waar je op hoopt. Je kunt bijvoorbeeld een vraag stellen waarmee je het publiek een bepaalde richting instuurt. Aangezien dat naar manipulatie neigt, kun je je ook voorbereiden op onverwachte reacties van het publiek. Als je verwacht dat iedereen vóór jouw stelling is, hoe reageer je dan als iedereen tegen blijkt te zijn? Ook hier is de voorbereiding de sleutel tot succes: als jij anticipeert op de mogelijke scenario’s, kan er weinig misgaan.

ADVIES NODIG? CURSUS VOLGEN? OFFERTE AANVRAGEN?

Stel jij goede vragen aan je publiek?

Dit artikel helpt je om goed voorbereid interactie met het publiek te creëeren. Toch kun je altijd een verrassend antwoord krijgen. Laat je daar niet door uit het veld slaan: improviseren is immers een basistechniek voor iedere spreker.

Wil jij leren hoe je een interactieve presentatie geeft? Lees dan onze ultieme presenteergids voor professionals, schrijf je in voor een van onze cursussen of neem rechtstreeks contact op met De Presenteerschool.

Vond je dit een interessant artikel? Laat een comment achter en deel de post via social media met je contacten.

Omslagfoto

Antenna (z.j.), ‘antenna-ohNCIiKVT1g-unsplash’, geraadpleegd op 7 januari 2019 via https://unsplash.com/photos/ohNCIiKVT1g.

1. Stephens, G. et al (2010). ‘Speaker-listener neural coupling underlies successful communication’. In: PNAS, Washington: National Academy of Sciences, p. 25-30. Geraadpleegd op 7 januari 2019 via https://www.pnas.org/content/pnas/107/32/14425.full.pdf.
2. Hoogen, K. van den (2018). ‘Onderzoek: interactie goed voor het onthouden van informatie?’, Sprekersblog, geraadpleegd op 7 januari 2019 via http://sprekersblog.nl/2018/07/04/onderzoek-interactie-onthouden-informatie/.