Als je voor een groep staat heb je een minuut om de aandacht van het publiek te trekken, een zekere mate van geloofwaardigheid te bewerkstelligen en je toehoorders te prikkelen door te luisteren. Dat stelt communicatiedeskundige Darlene Price in haar boek Well Said! Presentations and Conversations That Get Results. 1 Je moet efficiënt met je tijd omgaan om deze drie doelen te bereiken. Hoe doe je dat? Hoe begin je een presentatie effectief?
Zes tips voor een doeltreffend begin
Er komt veel bij kijken om een presentatie doeltreffend te beginnen. Het kan behoorlijk ongemakkelijk voelen om het woord te nemen. De een heeft de neiging zichzelf direct in te dekken (“Ik heb me niet zo goed voorbereid”), de ander vult alle stiltes op met woorden en weer een ander gaat direct de diepte in. Dat is zonde. Als je een boodschap helder en geloofwaardig wilt overbrengen op anderen, is het cruciaal om voortvarend van start te gaan. Hieronder geven we zes tips om dat te bereiken.
1. Vertel een verhaal
Een van de doelen die Price benoemt is om de aandacht te trekken. Onderzoekers van de Universiteit Leiden stellen stellen dat je een sense of urgency bij de toehoorders moet opwekken. 2 Ze moeten het gevoel krijgen dat wat jij vertelt ertoe doet. Dat werkt het beste als ze er iets van zichzelf in herkennen.
Storytelling is een effectieve manier om dit te bereiken. Met een verhaal neem je het publiek bij de hand, stelt Price. Mensen die naar een verhaal luisteren, gaan automatisch over hun eigen leven nadenken. Zo identificeren ze zich met de degene over wie het verhaal gaat, met als resultaat dat je op hun aandacht kunt rekenen. In deze longread gaan we uitgebreider in op storytelling en het gunstige effect ervan op je presentaties.
2. Stel een vraag
Als je mensen aan het denken wil zetten, is het van doorslaggevend belang hoe je het begin van een presentatie vormgeeft. Een goede manier om dat te doen is door ze een vraag te stellen. Een weldoordachte en goed geformuleerde retorische vraag (dus één waarop het antwoord voor zich spreekt) kan het publiek aan het denken zetten en ervoor zorgen dat het zich achter de spreker schaart.
Als je bijvoorbeeld een presentatie geeft over een innovatieve manier om milieuvervuiling tegen te gaan, kun je beginnen met de vraag: “U wilt toch ook dat uw kinderen in een schone wereld komen te leven?” Waarschijnlijk denkt het grootste deel van je publiek direct: “Ja, dat klopt.” Met andere woorden: je hebt de aandacht te pakken en kunt daar nu op voortborduren: “Dan heb ik u iets interessants te vertellen.”
Overigens moet je ervoor zorgen dat je de vraag zó stelt dat het antwoord daadwerkelijk voor zich spreekt. Een mislukte retorische vraag roept slechts verwarring op – en dat is het laatste wat je aan het begin van je praatje wilt bereiken.
3. Toon een statistiek
Wil je de aandacht trekken? Dan werkt het om te shockeren. Je moet wel goed bedenken hoe je met een dergelijk begin wilt overkomen. Als je een presentatie begint met schokkende informatie, zoals een statistiek, een krantenkop of een claim, moet je opening aan drie voorwaarden voldoen. Ten eerste moet ze direct gerelateerd zijn aan je verhaal, ten tweede moet ze je publiek ertoe aansporen om te luisteren en ten derde moet ze ervoor zorgen dat je publiek positief op jouw boodschap reageert. Shockeren werkt alleen in je voordeel als je van die drie zaken overtuigd bent.
4. Gebruik een quote
Een quote geeft je volgens Price de gelegenheid mee te liften op de geloofwaardigheid, gunfactor en populariteit van degene die je citeert. De kunst is dus om de juiste persoon te citeren, liefst iemand die zich met hetzelfde onderwerp bezighoudt als jij en die bekend is bij je publiek. Verder moet het citaat zelf relevant zijn en betekenis hebben voor je luisteraars.
Citeren helpt je niet alleen om een positieve eerste indruk te maken, maar is ook een van de belangrijkste manieren om je ethos te vergroten. Je zorgt er dus voor dat je publiek jou de autoriteit van een gekwalificeerde spreker toekent. Daarover kun je meer lezen in deze longread.
5. Laat een foto zien
Een foto draagt bij aan de aantrekkingskracht van je presentatie. Daarnaast vergroot een afbeelding het begrip en appelleert ze aan de verbeeldingskracht van je luisteraars, waardoor de boodschap beter beklijft. Als je weet hoe je een presentatie zó begint dat de boodschap blijft hangen, vergroot je de kans op termijn een following te creëren – en dat is wat veel sprekers beogen die regelmatig praatjes geven.
6. Neem een voorwerp mee
Voor een voorwerp geldt hetzelfde als voor een foto: het houdt je toeschouwers geboeid en zorgt ervoor dat ze blijven kijken en luisteren. Afhankelijk van het voorwerp kan het daarnaast helpen om je punt te benadrukken. Overigens kun je het object ook pas later in je praatje een rol laten spelen, zodat je voor die tijd de nieuwsgierigheid van je publiek wekt, maar dan moet je wel opletten dat je object goed zichtbaar is én dat het verband tussen de inhoud en het object niet te evident is. Verder kun je het object vervangen door een kledingstuk, bijvoorbeeld een t-shirt met een opvallende opdruk of een ketting uit een andere cultuur.
Hoe begin je een presentatie doeltreffend?
Er zijn talloze lessen te leren over hoe je een presentatie begint. Belangrijk is om je te blijven realiseren wat het doel is: de aandacht van je toehoorders trekken en ze prikkelen om verder te luisteren. Lukt het je tevens om geloofwaardig over te komen? Dan heb je het halve werk al gedaan.
