Het geheugenpaleis: een klassieke methode om je tekst te onthouden

De moderne technologie helpt ons onthouden: computers synchroniseren onze agenda’s, smartphones sorteren onze foto’s en zoekmachines verschaffen ons de feitelijke informatie die we zoeken. Je zou het een extern geheugenpaleis kunnen noemen. Maar als spreker kun je daar niet zomaar op vertrouwen.

Het geheugenpaleis: een klassieke geheugentechniek

Ons geheugen is geen onveranderlijk systeem. Zelfs de meest vergeetachtige persoon kan het verbeteren door het te trainen. Daarvoor is het van belang in elke situatie de juiste techniek toe te passen. Dat begint bij de realisatie dat we informatie vaak moeten transformeren om het goed te onthouden. Zo onthouden we beelden beter dan feiten en cijfers en kunnen onze emoties ook een onvergetelijke indruk maken. Bovendien heeft ons geheugen een voorkeur voor ruimtelijke informatie. ¹

In 2011 verschijnt Moonwalking with Einstein, een boek waarin auteur Joshua Foer de kunst van het onthouden verkent. ² In zijn zoektocht komt hij in contact met een aantal zogeheten geheugenatleten. Zij leren hem de ins en outs van geheugentraining. Dat is zo effectief, dat hij aan het eind van het boek het Amerikaanse geheugenkampioenschap op zijn naam schrijft. De kern van zijn succes vormt het geheugenpaleis, een techniek die al sinds de oudheid gebruikt wordt om allerlei soorten informatie te onthouden. Wij leggen uit hoe je zo’n paleis in vier stappen bouwt.

1. Bouw een geheugenpaleis

De kern van het geheugenpaleis is dat je “een ruimte in je hoofd neemt, een waarmee je vertrouwd bent en die je makkelijk kunt visualiseren, en die ruimte in gedachten vult met beelden die datgene vertegenwoordigen wat je wilt onthouden.” ³ Het gaat er niet om dat je een prachtig of indrukwekkend gebouw als uitgangspunt neemt. Het hoeft niet eens een gebouw te zijn. Je kunt ook een route gebruiken, bestaand of denkbeeldig, of uitgaan van een bestaande ordening, zoals de maanden van het jaar of de tekens van de dierenriem. Cruciaal is dat je het gebouw, de route of de ordening heel goed kent.

2. Geef elke herinnering een eigen plek

Als je hebt bedacht welk geheugenpaleis je gaat bouwen, is het tijd om het te vullen. Elke herinnering die je wilt onthouden geef je een eigen plek in het paleis. ⁴ Dat doe je op een chronologische manier: om de inhoud van je presentatie te onthouden, kun je de inleiding bij de voordeur, de kern in de woonkamer en het slot in de bijkeuken plaatsen. In plaats van de tekst letterlijk te onthouden kun je jezelf beperken tot steekwoorden – zeker als je er waarde aan hecht om op een natuurlijke manier te spreken.

3. Gebruik levendige beelden

De sleutel tot het geheugenpaleis zijn de beelden die je gebruikt: breng de informatie die je wilt onthouden tot leven met onvergetelijke beelden. De titel van Foers boek, Moonwalking with Einstein, verwijst naar deze techniek. Einstein die de moonwalk doet is een grappig beeld dat hij makkelijk kan onthouden. Bovendien is moonwalking een metafoor voor een actie en symboliseert Einstein een bepaald concept. ⁵ Foer gebruikt deze beelden om de volgorde van een kaartenset te onthouden. Ziet hij Einstein voor zich die de moonwalk doet, dan kan het goed zijn dat hij de kaart schoppen vier probeert te onthouden.

4. Koppel informatie aan emoties

We kunnen emoties ook inzetten als geheugensteuntjes. Als we iets meemaken dat ons raakt, is de kans groot dat we het minder snel vergeten. ⁶ Als je als spreken teksten letterlijk wilt onthouden, kan dit een waardevolle techniek zijn. Bij iedere zin die je aan je geheugen toevoegt, moet je onthouden welk gevoel het bij je opwekt. Dat zorgt er niet alleen voor dat de fragmenten zoveel lading krijgen dat je ze woord voor woord onthoudt, maar ook dat je ze met het juiste gevoel overbrengt op anderen.

Kun jij een geheugenpaleis bouwen?

Een geheugenpaleis bouwen is even effectieve als tijdrovende methode om informatie te onthouden. Heb je die tijd niet? Dan kun je de afzonderlijke technieken alsnog toepassen door de informatie ruimtelijk in te delen, visueel te maken en te koppelen aan emoties.

1. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books, p. 97.
2. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books.
3. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books, p 96-97.
4. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books, p. 98-105.
5. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books, p. 163-168.
6. Foer, J. (2011). Moonwalking with Einstein. New York: Penguin Books, p. 130-132.