De indeling in ethos, pathos en logos is afkomstig uit het boek Ars Retorica van Aristoteles. 1 De kracht van het boek is dat de overtuigingsmiddelen die sprekers gebruiken, altijd zijn terug te voeren op de categorisering van de Griekse filosoof. Overigens vind je hier een blogpost over de definitie en herkomst van de term retorica.
Het nut van de retorische driehoek
In de loop van de tijd is er veel gezegd en geschreven over de driedeling van Aristoteles, die ook bekend staat als de retorische driehoek. In deze context is het vooral van belang op welke manier je als spreker ethos, pathos en logos kunt inzetten om je gesprekspartner of publiek te beïnvloeden.
Als je jezelf bewust bent van deze drie categorieën, dan ben je beter in staat om vertrouwen uit te stralen, steekhoudende argumenten aan te dragen en de juiste gevoelens bij je toehoorders op te roepen.
Ethos, pathos en logos in de praktijk
Ethos, pathos en logos vergen elk een eigen aanpak. Het eerste middel heeft betrekking op jou als spreker, het tweede focust op je publiek en het derde draait om je boodschap. Hieronder leggen we kort uit hoe je elk van deze overtuigingsmiddelen als spreker kunt inzetten:
- Volgens Aristoteles is ethos, oftewel je persoonlijkheid, de belangrijkste factor om anderen te overtuigen. Je moet jezelf dus presenteren als iemand die vertrouwd kan worden en die ervaring heeft met het onderwerp. Dat kun je doen door iets te vertellen over je achtergrond of door een blijk te geven van je kennis.
- Pathos gaat over de emoties die je bij anderen kunt oproepen. Aristoteles schrijft dat mensen hun oordeel laten afhangen van de gemoedstoestand waarin ze verkeren. Als we vrolijk zijn oordelen we anders dan als we somber zijn en ons oordeel hangt ook af van de vraag of we sympathie of juist antipathie koesteren. Het is dus belangrijk te weten waar je toehoorders op aanslaan.
- Als spreker moet je de structuur van het betoog logisch vormgeven om overtuigend over te komen. Dat wordt ook wel logos genoemd. Daarbij kun je gebruikmaken van bewijsmateriaal, getuigenissen, statistieken en gegevens en van universele waarheden.
Ethos, pathos en logos toepassen als spreker
Ethos, pathos en logos zijn drie overtuigingsmiddelen. Als je ervoor kunt zorgen dat je toehoorders je vertrouwen, als je hun emoties kunt aanwakkeren en als je steekhoudende argumenten weet aan te dragen, ben jij in staat je boodschap op een onweerstaanbare manier over te brengen. Dat is niet alleen zo volgens Aristoteles, maar ook volgens talloze sprekers die zijn adviezen door de eeuwen heen hebben opgevolgd.
BRONNEN
- Huys, M. (2004). Aristoteles’ Retorica. Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Marc Huys. Groningen: Historische Uitgeverij. Geraadpleegd op 21 april 2020.
