1. Wat is een talk eigenlijk?

De talk kent geen vastomlijnde vorm of eenduidige definitie. Toch is het globale concept helder: een presentatie om een idee te verspreiden onder een publiek. Hoewel een talk vaak informatief van aard is, kan het eigenlijke doel zijn om je toehoorders te overtuigen of activeren. In die gevallen fungeert de informatie om de stelling of de call-to-action te onderbouwen.

Je kunt bijvoorbeeld een talk geven die uitgaat van een vraag: “Hoe komt het dat lezen goed voor je is?” Als je volstaat met het wetenschappelijke antwoord op die vraag, heb je een informatieve talk gehouden. Gebruik je dat antwoord vervolgens om een standpunt in te nemen (“Daarom moet de ontlezing gestopt worden!”) of de toeschouwers aan te sporen tot actie (“Ren nu naar de dichtstbijzijnde boekhandel, koop een boek en ga zitten lezen!”), dan dient de talk om het publiek respectievelijk te overtuigen of te activeren.

Bij TED bestaat de regel dat de presentatie niet langer dan achttien minuten mag duren. Dat is een willekeurige keuze. Bij bijvoorbeeld Talks at Google zijn sprekers soms anderhalf uur aan het woord. Over het algemeen duren talks niet langer dan zestig minuten. Als dat wel zo is, neigt het al gauw naar een andere veelgebruikte vorm van mondelinge kennisoverdracht, het hoorcollege, dat zomaar drie uur in beslag kan nemen.

Welke soorten talks onderscheiden we?

Er zijn verschillende presentatievormen die onder de noemer talk kunnen worden geschaard. Hieronder bespreken we drie populaire variaties: de keynote speech, de lightning talk en de TED-talk.

De keynote speech

Het Engelse begrip ‘keynote’ heeft volgens Van Dale drie betekenissen: grondtoon, hoofdgedachte en grondbeginsel. ¹ Alle drie maken ze duidelijk wat een keynote speech inhoudt: een talk waarmee de spreker het centrale thema van een bijeenkomst uiteenzet, bijvoorbeeld op een congres van een politieke partij of tijdens een evenement over een actueel onderwerp. Je zou het kunnen omschrijven als een thematoespraak. Een keynote speech duurt tussen de 45 en negentig minuten, afhankelijk van de aard van het programma en de lengte van de bijeenkomst.

De lightning talk

De lightning talk is rond de eeuwwisseling ontstaan tijdens IT-conferenties in de Verenigde Staten. Deze presentatievorm duurt vijf tot tien minuten en heeft als doel een onderwerp op een snelle, inzichtelijke en heldere wijze te bespreken. Deze presentatievorm is bedoeld om de aandacht van het publiek te trekken en essentiële informatie te delen. ²

Dankzij de lightning talk kunnen verschillende sprekers in korte tijd hun idee verspreiden. ³ Bij YAPC 19100, waar deze presentatievorm groot is geworden, vinden de talks plaats in een reeks van elf in een uur of van zestien in negentig minuten. ⁴ Zo’n reeks wordt ook wel een data blitz genoemd.

De TED-talk

TED-talks zijn veruit de populairste talks ter wereld. Hoewel de eerste TED-conferentie al in 1984 werd gehouden, kende de stichting haar wereldwijde doorbraak pas in 2009 toen het haar Open Translate Project lanceerde. Daarmee werden de op dat moment beschikbare talks massaal van ondertiteling voorzien voor ‘de 4,5 miljard mensen op de planeet die geen Engels spreken’. ⁵

TED staat voor Technology, Entertainment, Design. Deze drie hoofdthema’s zijn allang niet meer leidend bij de invulling van het programma. TED-talks gaan inmiddels over vrijwel elk onderwerp dat je kunt bedenken, van persoonlijke groei tot businessmodellen en van religie tot filosofie. Inmiddels zijn variaties op de TED-talk op allerlei plekken zichtbaar.

2. De vijf fases van een talk

In veel opzichten is de talk het ideale middel om een idee uit de doeken te doen, een statement te maken of een product te promoten. Om daarin te slagen, moet je goed over de opbouw nadenken. Volgens Chris Anderson, CEO van TED, doorloopt een talk idealiter de volgende vijf stadia:

• Verbinden
• Vertellen
• Uitleggen
• Overtuigen
• Openbaren

Hieronder bespreken we de stadia een voor een.

2.1 Verbinden

Om als zender je boodschap over te brengen is het noodzakelijk dat je ontvangers openstaan voor wat je te vertellen hebt. Zoals Anderson het verwoordt: “Kennis kan niet in een brein worden geduwd, maar moet naar binnen gezogen worden.” ⁶ Een goede methode om dat te bereiken, is door je presentatie persoonlijk te maken. Op die manier kun je in verbinding komen te staan met je publiek.

In de TED-methode doet de auteur vijf suggesties om je talk een persoonlijke touch te geven. Ten eerste raadt hij je aan oogcontact te maken, bijvoorbeeld met drie of vier aanwezigen. Ten tweede geeft hij het advies jezelf kwetsbaar op te stellen, zoals Lammert Kamphuis doet als hij spreekt over verlangen en onrust. Ten derde benadrukt de schrijver de kracht van humor, maar alleen als je in het dagelijks leven ook grappig gevonden wordt. Ten vierde adviseert hij je om je ego opzij te zetten. Zelfspot werkt vrijwel altijd als je wilt dat het publiek je autoriteit erkent zonder je arrogant te vinden. Ten slotte beveelt hij je een verhaal te verwerken in je talk.

2.2 Vertellen

Storytelling is ook een uitgelezen manier om een connectie te maken. “Het is geen verrassing dat veel van de beste talks zijn verankerd in storytelling,” stelt Anderson. ⁷ Iedereen is in staat zich te identificeren met een personage, wat diegene overkomt en de keuzes die hij of zij maakt.

Dat dit ook in andere contexten dan de talk feilloos werkt, blijkt bijvoorbeeld uit deze toespraak van koning Willem-Alexander tijdens de nationale dodenherdenking in 2020. Het is niet makkelijk een goed verhaal op te bouwen en dat meeslepend te vertellen, maar als je erin slaagt, oefen je een sterke aantrekkingskracht uit op je publiek en vind je waarschijnlijk de verbinding die je zoekt. Lees hier hoe je een spannend verhaal vertelt.

2.3 Uitleggen

Het is een kunst om iets helder uit te leggen. Volgens Anderson voltrekt een meesterlijke uitleg zich in vijf stappen:

1. Begin bij het begin
2. Prikkel de nieuwsgierigheid
3. Dien concepten een voor een toe
4. Gebruik metaforen
5. Maak gebruik van voorbeelden

Als je een talk geeft moet je rekening houden met wat de toehoorders wel en niet weten. Waar hun voorkennis eindigt, begint jouw uitleg. Ook moet je uitleg het waard zijn om naar te luisteren. Je doet er goed aan een vraag te stellen die mensen nieuwsgierig maakt en waarop het antwoord niet direct duidelijk is.

Verder is het belangrijk om onbekende concepten uit te leggen voordat je ze gebruikt. Werk daarbij van algemeen naar specifiek: pas als je weet wat A voorstelt, kun je begrijpen wat B inhoudt. Tot slot is het raadzaam om metaforen en voorbeelden te gebruiken, omdat je daarmee kunt uitbeelden wat je bedoelt.

2.4 Overtuigen

Overtuigen houdt volgens Anderson in dat je anderen tot het inzicht brengt dat hun wereldbeeld niet klopt. Daarvoor moet je bestaande opvattingen wegnemen en vervangen door nieuwe opvattingen. ⁸ Om met je talk anderen van je gelijk te overtuigen, heb je verschillende instrumenten tot je beschikking. Lees hier meer over effectieve overtuigingsmiddelen.

2.5 Openbaren

Een van de belangrijkste adviezen voor verhalenvertellers is show, don’t tell. Dat is niet voor niets: de overtuigendste wijze om jouw boodschap over te brengen, is door haar te openbaren. Anderson noemt drie manieren waarop je dat kunt doen.

Ten eerste kun je toehoorders meenemen op een wonderwandeling. Als jij je in een onderwerp verdiept, is de kans groot dat je onderweg op allerlei fascinerende zaken stuit waar buitenstaanders nooit mee in aanraking komen. Wil je de toeschouwers een glimp geven van jouw fascinatie? Neem ze mee op reis! Weet jij alles van de ontstaansgeschiedenis van talen? Toon je publiek welke overeenkomsten er zijn tussen de eerste gesproken woorden en ons hedendaagse taalgebruik. Sta jij voor de klas? Maak de zaal deelgenoot van de gedenkwaardigste opmerkingen die je leerlingen gemaakt hebben.

Ten tweede kun je het publiek trakteren op een demo – ter plekke, tijdens je talk. Geef je toeschouwers een voorproefje van je innovatieve app of van het rustgevende effect van je revolutionaire meditatietechniek. Ten derde kun je een droomlandschap schetsen. Wil jij de buitenwereld uitleggen waarom het wenselijk is dat we jouw droomwereld bewerkstelligen? Laat dan eerst zien hoe die wereld eruitziet. Afbeeldingen, filmpjes, cijfers: het publiek moet alles te weten komen over jouw utopie voordat het erin kan gaan geloven.

3. Hoe bereid je een talk voor?

Een goede voorbereiding is een basisvoorwaarde om je idee onder de aandacht te brengen. Het fundamenteelste deel van de voorbereiding is om je doelstelling te krijgen. Dat doe je door je doelgroep te definiëren, je spreekdoel te bepalen en het gewenste resultaat vast te stellen.

Vervolgens kun je ervoor kiezen om de talk al dan niet uit je hoofd te leren. Een voordeel van een ingestudeerde tekst is dat je presentatie gestructureerd kan overkomen. Het nadeel is dat je de tekst kunt kwijtraken, wat de kans op een black-out vergroot. Een voordeel van de lossere methode is de ruimte voor spontaniteit en improvisatie. Het nadeel is dat je vrij gauw afwijkt van de rode draad, waardoor je in irrelevante uitweidingen verzeild kunt raken.

Visuele ondersteuning

Als je beschikt over een betrouwbare computer en een projectiescherm, kun je presentatiesoftware bij je presentatie gebruiken. Voordat je PowerPoint opent of naar Mentimeter surft, is het zinnig om jezelf af te vragen waarom je gebruikmaakt van software om je talk te ondersteunen.

Een goede reden is omdat technologische hulpmiddelen je helpen je verhaal logisch te structureren en je idee helderder te verspreiden. Een andere reden kan zijn dat het vaak duidelijker is om iets te laten zien dan om het te omschrijven. Met het juiste plaatje kun je een idee van de gewenste plakfactor voorzien.

Als je met je visuele ondersteuning slechts tijd wilt doden, is het waarschijnlijk zinniger om energie te steken in de optimalisatie van andere aspecten van je talk. Een praatje zonder visuele ondersteuning kan meer dan voldoende zijn voor je toehoorders.

4. Geef jij een TED-waardige talk?

Wil je informatie delen, een idee verspreiden en een boodschap overbrengen? Geef een TED-waardige talk door de kennis uit dit artikel toe te passen. Wees je bewust van de rode draad en verdiep je in de doelgroep. Zorg er verder voor dat je weet hoeveel tijd je hebt om je praatje te houden en welke technologische hulpmiddelen je tot je beschikking hebt.

1. Dikke Van Dale Online, geraadpleegd op 10 augustus 2019.
2. Z.a. ‘Giving a Good Lightning Talk‘, Software Sustainability Institute, z.d., geraadpleegd op 10 augustus 2019.
3. Fowler, M. ‘Giving Lightning Talks‘, Perl.com, 30 juni 2004, geraadpleegd op 10 augustus 2019.
4. Z.a. ‘What are Lightning Talks?‘ Plover, 2003, geraadpleegd op 11 augustus 2019.
5. TED Staff. ‘TED’s Open Translation Project brings subtitles in 40+ languages to TED.com‘, TEDBlog, 13 mei 2009, geraadpleegd op 10 augustus 2019.
6. Anderson, C. (2016). TED Talks. The Official TED Guide to Public Speaking. London: Nicholas Brealey Publishing, p. 47.
7. Anderson, C. (2016). TED Talks. The Official TED Guide to Public Speaking. London: Nicholas Brealey Publishing, p. 64.
8. Anderson, C. (2016). TED Talks. The Official TED Guide to Public Speaking. London: Nicholas Brealey Publishing, p. 86.