De geschiedenis van politieke speeches

Politieke partijen bereiken hun electoraat voornamelijk met woorden. Toespraken vormen dan ook een kernactiviteit voor politici. Voorheen werden de teksten geschreven door beleidsmedewerkers. Tegenwoordig heeft elke partij een team van professionele speechschrijvers in dienst. In hoeverre zijn de politieke speeches daardoor veranderd?

Jaap de Jong van de Universiteit Leiden en Bas Andeweg van de Technische Universiteit Delft zijn experts op het vlak van retorica. Zij schrijven in 2009 dat de benadering van politieke speeches rond de millenniumwisseling veranderd is. ¹ In die tijd namen partijen professionele tekstschrijvers in dienst om de speeches te schrijven. In het artikel vergelijken de auteurs 66 speeches met elkaar: 33 van vóór en 33 van ná de professionalisering. Ze komen tot een aantal opmerkelijke bevindingen.

Politieke speeches onder de loep

Over het algemeen, stellen de auteurs, is het niveau van de speeches gestegen. Toch valt er nog altijd het nodige aan te merken op de teksten van de professionele tekstschrijvers. Zo verzuimen ze steevast in het slot een samenvatting te geven. De onderzoekers zien dit als een misser: er is vast wel één punt belangrijk genoeg om te herhalen. Daarnaast merken ze op dat de speechschrijvers er niet in slagen om emoties op te wekken bij de luisteraars. Voor het overige treffen ze vooral verbeteringen aan. Hieronder bespreken wij er drie.

Verbetering 1: de speeches zijn korter

Er is een vuistregel die stelt dat een spreker ongeveer honderd woorden per minuut uitspreekt. Gemiddeld duurden de speeches van vóór de professionalisering bijna twintig minuten, terwijl de speeches van erna rond de vijftien minuten duren: gemiddeld 1870 om 1507 woorden. Hoewel de ideale lengte van een presentatie niet eenduidig is vast te stellen, geniet een kortere speech vrijwel altijd de voorkeur. Het publiek heeft dan minder moeite om aandachtig te blijven luisteren en de boodschap te onthouden.

Verbetering 2: de speeches zijn vlotter

Opvallend genoeg maken de afzonderlijke zinnen dezelfde daling door als de speeches: de gemiddelde zinslengte daalt van 18,7 naar 15,8 woorden. Dat maakt de speeches niet alleen krachtiger; het wordt ook gemakkelijker voor de spreker om de tekst overtuigend uit te spreken. Kortere zinnen zijn nu eenmaal beter te onthouden en te intoneren. Overigens is het cruciaal om af en toe lange zinnen te gebruiken. Zo voorkom je dat je in een telegramstijl vervalt.

Verbetering 3: de speeches zijn beter gepolijst

Op stilistisch vlak overtreffen de speeches van na de professionalisering de vroegere toespraken. De moderne speeches tellen 35,5 stijlmiddelen per 1000 woorden en de oudere tellen er slechts 17,2 per 1000 woorden. Dit verschil gaat schuil in het vakmanschap van de professionele tekstschrijver. Zij hebben oog voor de vorm van de tekst en maken dus een bewuste keuze voor metaforen, oneliners en andere stijlfiguren.

Geef jij overtuigende speeches?

Kennelijk is de manier waarop politiek wordt bedreven in de loop der jaren veranderd. Hoe dan ook is het verstandig om niet te lang te spreken, om korte zinnen uit te spreken en om aandacht te besteden aan de vorm van de boodschap.

Wil jij beter leren presenteren? Lees onze ultieme presenteergids voor professionals, schrijf je in voor een van onze cursussen of neem rechtstreeks contact op met De Presenteerschool.

Vond je dit een interessant artikel? Laat dan een comment achter en deel de post via social media met je contacten.

Omslagfoto

European Parliament (2019). ‘Speech of the political group leaders’, geraadpleegd op 2 maart 2021 via https://bit.ly/2ZZGhG6.

1. Jong, J. de en Andeweg, B. (2009). ‘In de spreektijd die mij is toegemeten’. Onze Taal, vol. 6, geraadpleegd op 2 maart 2021 via https://bit.ly/3e2nSAG.