De bom onder de tafel: spanning volgens Alfred Hitchcock

Alfred Hitchcock (1899-1980) behoort tot de invloedrijkste regisseurs die de wereld ooit gekend heeft. Met meer dan tachtig films in vijftig jaar heeft de Brit een blijvende indruk achtergelaten. Hitchcock blonk uit in thrillers en misdaadfilms. Zijn spanningstechnieken kunnen bruikbaar zijn voor iedere storyteller – dus ook voor jou als spreker.

Alfred Hitchcock had de gave om van een simpel verhaal een spannende film te maken. Hij wordt wel de master of suspense genoemd. ¹ Suspense betekent letterlijk opschorting of uitstel, een techniek waardoor het publiek voortdurend in spanning blijft. Aan de hand van een inmiddels wereldberoemd voorbeeld, de bom onder de tafel, legt de regisseur zelf uit hoe suspense werkt.

Een subtiel spel met informatie

Stel je voor dat persoon A en B tegenover elkaar aan tafel zitten. Persoon C kijkt toe hoe zij een alledaags gesprek voeren. Onder de tafel bevindt zich een bom, die uit het niets explodeert en A en B aan flarden knalt. C is compleet verrast. Hij zag de ontploffing niet aankomen en was tot op het moment van de explosie niet geboeid door het nietszeggende gesprek van A en B.

Stel nu dat persoon C weet dat de bom zich onder de tafel bevindt en op ontploffen staat. Dan wordt het gesprek tussen A en B plots fascinerend: C wil het liefst naar ze roepen om op te staan en naar buiten te rennen. Dit is volgens Hitchcock hoe suspense werkt: je informeert de kijker over iets waar de personages zelf niet van op de hoogte zijn. Het resultaat is dat de toeschouwer niet langer slechts toekijkt hoe een verhaal zich ontvouwt, maar er zelf actief aan deelneemt.

Vervang het mysterie door suspense

Bij een mysterie, zoals een detectiveverhaal of een whodunnit, houdt de verteller informatie achter. Als gevolg daarvan maakt het publiek volgens Alfred Hitchcock een intellectueel proces door: het wil weten hoe het mysterie is ontstaan en hoe het verhaal afloopt. In het geval van suspense deelt de verteller juist informatie met het publiek, zodat dat niet intellectueel maar emotioneel bij het verhaal betrokken raakt. De toeschouwers veranderen van kijkers in deelnemers. Doordat ze het naderende onheil aan zien komen, gaan ze meeleven met de personages.

Zet het publiek aan het werk

Zo zet je volgens Alfred Hitchcock als verteller het publiek aan het werk. Om de spanning te vergroten kun je details toevoegen: als je de gewone bom verandert in een tijdbom, dan is de scène direct een stuk spannender. Een essentieel element uit deze theorie is dat de bom nooit mag ontploffen. “De ontploffing van de bom zaait geen angst, alleen de voorbereiding daarop,” zegt Hitchcock daar zelf over. Vlak voor de ontploffing moet je het verhaal een verrassende wending geven, vooral omdat je het publiek tot dan toe op een bepaald spoor gezet hebt.

Prikkel de verbeelding van je publiek

Verder moet je de verbeelding van je publiek prikkelen. Alfred Hitchcock zegt hierover dat er niets subtiels aan is om kijkers beelden voor te schotelen die voor zich spreken. Het gaat erom dat je beelden oproept zonder ze te laten zien, zodat de toeschouwers hier hun eigen draai aan kunnen geven. Ook in dit opzicht moet je de kijkers dus aan het werk zetten. Je kunt een neurale koppeling realiseren, zodat je boodschap effectief overkomt.

Wat betekent dit voor jou als spreker?

Moet jij een verhaal vertellen waarmee je het publiek geboeid wilt houden? Dan heeft Alfred Hitchcock een aantal belangrijke lessen voor je. Allereerst moet je ervoor zorgen dat je publiek meer weet over de personages dan zijzelf, zodat het emotioneel betrokken raakt bij het verhaal. Daarnaast moet je de toeschouwers aan het werk zetten.

Enerzijds moet je ze een bepaalde kant opsturen, waarna je een verrassende wending in het verhaal verwerkt. Anderzijds moet je niet teveel details uit de doeken doen, maar vooral suggesties wekken. Zo blijft er wat te raden over en kun je ervan uitgaan dat je publiek naar je blijft luisteren. Wil je nog meer tips om spannender verhalen te vertellen? Lees dan deze blogpost.

Vertel jij spannende verhalen?

Wil jij leren om boeiend te vertellen? Lees dan onze ultieme presenteergids voor professionals, schrijf je in voor een van onze cursussen of neem rechtstreeks contact op met De Presenteerschool.

Vond je dit een interessant artikel? Laat een comment achter en deel de post via social media met je contacten.

Omslagfoto

Insomnia Cured Here (2010). ‘Alfred Hitchcock Presents’, geraadpleegd op 8 februari 2020 via https://www.flickr.com/photos/tom-margie/4953288994.

1. Cleevers, S. (2014). ‘Alfred Hitchcock, Master of Suspense. NEMO Kennislink, geraadpleegd op 9 februari via https://tinyurl.com/umds7ph.
2. Insomnia Cured Here (2013). ‘Dial M for Murder (1954)’, geraadpleegd op 9 februari 2020 via https://www.flickr.com/photos/tom-margie/8430486247.