Wil jij overtuigend overkomen op anderen? Je persoonlijkheid bepaalt in hoge mate hoe je jezelf laat zien aan de buitenwereld. De Big Five-persoonlijkheidstheorie geeft je inzicht in je persoonlijkheid, zodat je beter begrijpt waarom dingen je goed afgaan en waarom je sommige situaties als lastig ervaart.
Er zijn vele pogingen gedaan om persoonlijkheidskenmerken inzichtelijk te maken: de lijst van Gordon Allport met 4.000 persoonlijkheidskenmerken, de 16 persoonlijkheidsfactoren van Raymond Cattell en de drie-factortheorie van Hans Eysenck. 1 Een bruikbaar model is de Big Five-persoonlijkheidstheorie. Die gaat uit van vijf centrale persoonlijkheidskenmerken: extraversie, vriendelijkheid, emotionele stabiliteit, ordelijkheid en openheid.
De Big Five-persoonlijkheidstheorie: vijf dimensies
De Big Five-persoonlijkheidstheorie wordt tegenwoordig veel ingezet in organisaties. Er wordt een test afgenomen die resulteert in een score per dimensie. Op elke dimensie kunnen mensen laag, hoog of gemiddeld scoren – of ergens ertussenin. De uitkomst helpt je om in te schatten of je persoonlijkheid past bij de werkomgeving en de eisen die het werk aan je stelt. Hieronder bespreken we de dimensies van de Big-Five persoonlijkheidstheorie.
Dimensie 1: extraversie
Een hoge score op extraversie betekent dat je meer naar buiten toe gericht bent. Je komt graag onder de mensen. Je bent spraakzaam, assertief en initiatiefrijk. Je communiceert direct en daadkrachtig en gaat conflicten niet uit de weg. Je valkuilen zijn onder andere dat je praterig, drammerig en arrogant kunt overkomen. Ben je meer introvert, dan ben je bescheiden en bedachtzaam van aard en van nature niet gewend op de voorgrond te treden. Je hoeft niet zo nodig naar een netwerkborrel. Liever lees je een boek of ga je met een paar collega’s uit eten. Eén van je valkuilen is dat je jezelf snel wegcijfert en minder zichtbaar bent voor anderen.
Dimensie 2: vriendelijkheid
Vriendelijkheid is de mate waarin iemand het belang van anderen boven dat van zichzelf stelt. Bij een hoge score ben je zeer begaan met het welzijn van anderen en ben je mild in je oordeel over anderen. Je bent hulpvaardig en hartelijk. Een valkuil is dat je jezelf snel schikt naar de ander om conflicten te vermijden. Scoor je laag, dan ga je sterker uit van je eigenbelang. Je bent competitiever en oordeelt harder over anderen. Dit laat je ook horen. Een valkuil is dat je niet empathisch overkomt.
Dimensie 3: emotionele stabiliteit
Een lage score betekent dat je een gelijkmatig humeur hebt en rustig blijft onder hectische omstandigheden. Je maakt een nuchtere, ontspannen indruk. De valkuil is dat je te rustig overkomt op je omgeving. Scoor je hoog op deze dimensie, dan maak je je sneller zorgen en oog je ongeruster, nerveuzer en onzekerder. Daar komen vaak gevoelens als angst, frustratie, woede, schaamte en schuld bij kijken. Je valkuil is dat je jezelf snel uit het veld laat slaan.
Dimensie 4: ordelijkheid
Bij een hoge score ben je doelgericht en goed georganiseerd. Je bent punctueel in de planning en uitvoering van je taken. Je bent vastbesloten, betrouwbaar en gewetensvol. Valkuil is dat je vaak op microniveau werkt. Scoor je lager op deze dimensie, dan kun je nog steeds doelgericht zijn. Je werkt alleen meer ontspannen naar je doel toe en accepteert dat dingen soms mislukken. Je bent flexibeler en kunt beter omgaan met chaos. Je valkuil is dat je het werk voor je uitschuift of snel opgeeft.
Dimensie 5: openheid
Een hoge score betekent dat je nieuwsgierig van aard bent. Je hebt een levendige fantasie en staat open voor nieuwe ideeën. Je bent niet bij voorbaat geneigd je te conformeren aan regels en gewoonten. Een valkuil is dat mensen afhaken als jij je dromen en fantasieën met ze deelt. Scoor je laag, dan ben je behoudender en traditioneler van aard. Je geeft de voorkeur aan vertrouwde patronen en vindt veranderingen vaak ingewikkeld. Je leeft in het hier en nu en bent praktisch ingesteld. Je valkuil is dat je moeilijk om kan gaan met veranderende omstandigheden.
De Big Five-persoonlijkheidstheorie in de praktijk
Persoonlijkheidstheorieën worden weleens ter discussie gesteld. Toch is de Big Five-persoonlijkheidstheorie een praktisch middel om inzicht te krijgen in je persoonlijkheid. Er zijn verschillende websites waar je een test kunt doen. De resultaten zeggen iets over onze persoonlijkheid en daarmee over onze voorkeuren in gedrag en communicatie. Met dit inzicht kun je waar nodig je gedrag aanpassen, zodat je jezelf met meer kracht en overtuiging presenteert.
Ben jij je bewust van jouw persoonlijkheid?
Heb jij behoefte aan meer inzicht in je eigen persoonlijkheid? Met de Big Five-persoonlijkheidstheorie vergroot jij je zelfbewustzijn. Dat kan je helpen jezelf krachtiger en overtuigender te presenteren.
BRONNEN
- Doddema-Winsemius M. en Raad, B. de (2006). De Big 5 persoonlijkheidsfactoren: een methode voor het beschrijven van persoonlijkheidseigenschappen. Amsterdam: Nieuwezijds, p. 11.
