In organisaties werken veel verschillende mensen met een eigen communicatiestijl. Dat kan ervoor zorgen dat de communicatie stroef verloopt. We kunnen andermans gedrag beïnvloeden door op de juiste frequentie te communiceren en onze stijl op die van de ander af te stemmen.

Andermans gedrag beïnvloeden: drie voorbeelden

De Roos van Leary is een communicatiemodel dat je helpt om andermans gedrag te beïnvloeden. ¹ Hieronder illustreren we hoe je dit model kunt toepassen.

Voorbeeld 1: meer zelfregie

Een maatschappelijk werker voert regelmatig gesprekken met een cliënte. Hij wil dat zij meer regie over haar leven neemt, onder meer door zelf op zoek te gaan naar oplossingen voor haar problemen. Ze stelt zich echter volgzaam en onderdanig op: “U bent de expert. Zegt u maar wat ik moet doen.” De valkuil is dat de medewerker voor de cliënte gaat bedenken hoe zij haar problemen op kan lossen. Het gevolg is dat zij achterover kan leunen, zelf niet hoeft na te denken en zich dus afhankelijk blijft gedragen. 

Als de maatschappelijk werker zich bewust is van het effect van zijn gedrag op dat van de cliënte, kan hij zijn gedrag aanpassen. Hij moet zichzelf minder leidend gedragen om leidend gedrag bij de cliënte te ontlokken. Hij kan meer afwachten en bewust stiltes laten vallen. Ook kan hij haar probleemoplossend vermogen stimuleren door haar zelf oplossingen te laten aandragen. Dit gedrag moet de maatschappelijk werker consequent blijven vertonen – net zolang tot de cliënte meer regie neemt over haar leven.

Voorbeeld 2: meer samen

Een docente heeft twee opstandige leerlingen in de klas. Ze wil graag dat zij goed meedoen, maar ze hebben tot nu toe vooral een negatieve impact op het groepsproces. Regelmatig spreekt ze de leerlingen hierop aan. Daarbij schiet ze nogal eens uit haar slof. Soms heeft dat even succes, maar later worden de leerlingen weer opstandig. De valkuil van de docente is dat ze tegen-gedrag met tegen-gedrag beantwoordt, waardoor ze het ongewenste gedrag van de twee leerlingen juist versterkt. 

Door zelf meer samen-gedrag te vertonen, kun je leerlingen uit het tegen-gedrag halen. De docente kan de twee kinderen benaderen om mee te denken over de gang van zaken in de klas of ze een rol geven in het oplossen van conflicten in de klas. Zo worden ze gestimuleerd om samen-gedrag in plaats van tegen-gedrag te vertonen. Dit kan onnatuurlijk aanvoelen en het vereist dat je af en toe tot tien telt, maar het vergroot de kans dat je op lange termijn je doel bereikt.

Voorbeeld 3: minder competitief

Een projectleider merkt dat meerdere teamleden dominant zijn. Ze hebben het graag voor het zeggen en denken vooral vanuit hun eigenbelang. Zo bepalen ze de koers van het team. De overige teamleden trekken zich steeds meer terug. De projectleider wil deze situatie veranderen. Hij wil dat alle teamleden vanuit het groepsbelang redeneren, actief meedenken en openstaan voor elkaars mening. De valkuil is dat de leidinggevende zelf ook teruggetrokken of dominant gedrag gaat vertonen. In het eerste geval lopen de dominante onderzoekers over hem heen. In het tweede geval versterkt hij het competitieve gedrag in het team. 

De projectleider kan het beste leidend gedrag vertonen dat gericht is op samenwerken. Hij blijft vriendelijk, maar is helder in wat hij verwacht. De projectleider denkt en praat vanuit het gezamenlijke belang en betrekt de onderzoekers hierbij. In de communicatie geeft hij ruimte aan de dominante en de minder aanwezige onderzoekers. Daarmee bevordert hij het samengevoel en creëert hij een situatie waarin de dominante teamleden meer ruimte laten en de rest van het team vaker het podium kan pakken.

Kun jij andermans gedrag positief beïnvloeden?

Door de Roos van Leary bewust toe te passen kun je gedrag herkennen, analyseren en beïnvloeden. Daarmee verlopen gesprekken soepeler en stimuleer je gewenst gedrag.

1. Dijk, B. van, en Husting, A. (2021). De Roos van Leary. Interactiekunde voor professionals. Zaltbommel: Uitgeverij Thema, p. 13.