Alain de Botton: “Maak vrienden met je innerlijke idioot”

Alain de Botton is een van de gezaghebbende filosofen van deze tijd. De in Zwitserland geboren Brit is er niet vies van om filosofie te koppelen aan zelfhulp, evenmin als zijn land- en generatiegenoot Jules Evans trouwens. De Botton heeft inmiddels vijftien boeken op zijn naam staan. Zijn laatste werk is verschenen in 2019 en is getiteld The school of life: an emotional education. Ter promotie daarvan gaf hij op zaterdag 12 oktober 2019 een lezing over emotionele intelligentie in de Amsterdamse Stopera. De Presenteerschool was erbij.

Onlangs stond in het Financieel Dagblad een interview met Alain de Botton, filosoof en geestelijk vader van The School of Life. Daarin legt hij uit: “Veel mensen willen een stukje van je: de familieman, de sportvriendin, de gangmaker. Waar moet je heen met je pijn, verlies, schaamte?” Hij vervolgt: “Ik blijf me erover verbazen hoe weinig we doen om elkaar te helpen, hoe weinig we onze kennis delen op het gebied van onze emoties.” Onze educatie is er altijd op gericht om een vaardigheid te leren, maar “we krijgen nog geen vijf minuten instructie als het gaat om de grote zaken in het leven.” Dit is de thematiek die ten grondslag ligt aan De Bottons laatste boek én aan de talk die hij in de Stopera komt geven.

De blauwe of de groene pil?

De host van deze ochtend, Lammert Kamphuis, legt het publiek een vraag voor: stel dat je straks de zaal uitloopt en twee bakjes met pillen krijgt aangereikt. In de ene bak zit een blauwe pil en in de andere bak een groene. De blauwe pil zorgt ervoor dat je wat meer intellectuele intelligentie krijgt, dus dat je IQ hoger wordt. De groene pil zorgt ervoor dat je wat meer emotionele intelligentie krijgt, dus dat je EQ toeneemt.

Welke pil zou je kiezen?

Met deze vraag neemt Kamphuis een voorschot op de lezing van Alain de Botton, die betoogt dat we als maatschappij maar ook als individu meer ruimte vrij moeten maken voor emotionele intelligentie. Dat is waar hij zich met The School of Life hard voor maakt, door volwassenen emotionele educatie aan te bieden. In iets meer dan een uur snijdt De Botton vier thema’s aan. Hij spreekt over emotionele intelligentie in de maatschappij, op het vlak van persoonlijke ontwikkeling, in de liefde en op ons werk. Op al deze vlakken, betoogt hij, hebben we behoefte aan meer emotionele intelligentie.

Bespreek je lijdensweg en leer jezelf kennen

Maatschappelijk gezien zouden we bijvoorbeeld moeten leren om met andere mensen over onze zwaktes te praten. We moeten beseffen dat ons lijden niet uniek is. Het is juist wat ons verbindt. Als we echt contact met elkaar willen maken, moeten we bespreken wat we lastig vinden en niet wat we goed kunnen.

Verder hebben we behoefte aan meer zelfkennis. Socrates werd ooit de vraag gesteld: “Wat is het belangrijkste wat iedereen zou moeten weten over filosofie?” Zijn antwoord: “Ken jezelf.” Volgens Alain de Botton is dat een moeilijke opdracht. Ons innerlijk is een gigantisch huis met allerlei kamers waarvan de meeste zich in het donker bevinden. Wij lopen door dat huis heen met een bescheiden fakkeltje: ons bewustzijn. Om die donkere kamers te betreden en te verlichten, moeten we onszelf beter leren kennen, bijvoorbeeld door onze jeugd analyseren.

Romantiek is gevaarlijk

Voor de liefde geldt volgens De Botton vooral dat we romantische denkbeelden van ons af moeten schudden. Onze opvatting van liefde is doorspekt met denkbeelden die stammen uit het midden van de negentiende eeuw. Volgens de romantici heeft iedereen op deze aarde één soulmate die perfect is, die perfect bij je past en die je bovendien vindt op basis van je intuïtie.

Alain de Botton haast zich om erbij te zeggen: “Zodra je het woord romantiek hoort, moet je daar meteen een ander woord bij denken: gevaar.” Het is verstandiger om te accepteren dat perfectie niet bestaat, dat we zelf niet perfect zijn en dat ‘goed genoeg’ een veel beter uitgangspunt is. We kunnen een liefdespartner beter uitzoeken op basis van communicatie dan van intuïtie. Door met elkaar te praten, leer je de ander pas echt kennen.

Zeven miljard idioten op één planeet

Tot besluit behandelt Alain de Botton de rol van emotionele intelligentie op ons werk. Ten eerste moeten we wat egoïstischer worden. Alleen als we in staat zijn om voor onszelf te kiezen, zullen we erin slagen om vervulling te vinden op ons werk. Ten tweede raadt hij ons af om schaamte te voelen voor het feit dat we vreemd zijn en afwijken van de norm. Het is juist raadzaam om vriendschap te sluiten met je innerlijke idioot, stelt De Botton. We delen deze planeet immers met zeven miljard andere idioten. Je kunt je daar druk om maken, maar je kunt er ook gewoon om lachen.

De presentatievaardigheden van Alain de Botton

Alain de Botton wordt geroemd om zijn spreekvaardigheden. In het eerder aangehaalde artikel staat bijvoorbeeld dat hij ‘te boek staat als een begenadigd spreker’. Die status blijkt volkomen terecht: De Botton staat zelfbewust op het podium en praat moeiteloos een uur vol. Hoewel hij bij het vragenrondje aangeeft dat hij een lichte podiumvrees heeft, laat zijn presence weinig te wensen over: hij vestigt de aandacht op zich, komt goed uit zijn woorden en maakt grapjes die aanslaan.

Bovendien zorgt hij voor interactie door de toeschouwers af en toe een vraag met elkaar te laten bespreken. Onhandig is echter dat die vragen vrij complex zijn. Een opdracht was bijvoorbeeld om in twee minuten met een onbekende buurman of buurvrouw te bespreken waar je bang voor bent, waar je je voor schaamt en waar je spijt van hebt. De meeste aanwezigen hebben zeker twee minuten nodig om daar eerst even over na te denken.

Het belangrijkste punt van kritiek is echter de structuur van zijn verhaal. De Botton behandelt zoals gezegd vier belangrijke thema’s. Hij scheidt die ook van elkaar met overgangszinnen, dus het publiek weet wanneer het volgende onderwerp aan de orde komt. Hij verzuimt echter om het voorgaande thema samen te vatten. Ook aan het einde blijft een puntsgewijze samenvatting achterwege, waardoor uiteindelijk maar weinig blijft hangen van het verhaal waarmee hij het publiek een uur lang geboeid heeft gehouden.

Alain de Botton stemt tot nadenken

Al met al slaagt Alain de Botton erin een overtuigend en interessant verhaal te vertellen waarmee hij zijn toeschouwers aan het denken zet. Een van hen omschreef de lezing na afloop als ‘thought-provoking’. Waarschijnlijk is dat het grootste compliment dat je kunt geven aan iemand die van denken zijn beroep heeft gemaakt.

Onlangs gaf De Botton dit praatje trouwens ook op het Cliveden Literary Festival, in de buurt van Londen. Een opname daarvan kun je hier bekijken.

Wil jij net zo leren spreken als Alain de Botton? Lees onze ultieme presenteergids voor professionals, schrijf je in voor de cursus Presenteren als een pro of neem rechtstreeks contact op met De Presenteerschool.

Vond je dit een interessant artikel? Laat een comment achter en deel de post via social media met je contacten.